એપ્રિલ ફૂલ બનો છો કે બનાવો છો?

દર વર્ષે આવતા મસ્તીમજાકના દિવસ ‘એપ્રિલ ફલ’ ફૂલ્સ ડે’ની પૂર્વસંધ્યાએ મળીએ અથવા ‘ઑલ કેટલાક પ્રેન્કસ્ટર્સને ને જાણીએ મિત્રોને, સ્નેહીજનોને ઉલ્લુ બનાવવાના અવનવા પેંતરા.

- કેતન મિસ્ત્રી (મુંબઈ)

મિત્રો, એક સમાચાર આપતાં અમને આનંદની લાગણી થાય છે. મંગળ પરથી પ્રકાશિત થનારું ‘ચિત્રલેખા' સૌપ્રથમ સામયિક બનશે. આ માટે ‘ટીમ ચિત્રલેખા’ ટૂંક સમયમાં મંગળ પર જશે.

વાંચીને રોમાંચ થયો ને? અમને પણ. ફરક એટલો કે અમને ખબર છે, અમે વાચકો સાથે એક નિર્દોષ પૅન્ક કરી છે. પ્રેન્ક અથવા મજાક અથવા ઉલ્લુ પટાવવા કે કોઈને બનાવવા એ બધાનો અર્થ એક જ થાયઃ એપ્રિલ ફૂલ.

એપ્રિલ ફૂલની પરંપરા ક્યાંથી ને કેવી રીતે શરૂ થઈ એ વિશે જાતજાતના મતમતાંતર છે. અમુક ઈતિહાસકારોનું કહેવું છે કે એનો સંબંધ પ્રાચીન રોમન તહેવાર હિલારિયા સાથે છે. માર્ચ મહિનાના અંતમાં ભગવાન એટિસના પુનરુત્થાનનો ઉત્સવ ઊજવવા બધા ભેળા મળે છે. નવીનીકરણના આ ઓચ્છવમાં સામેલ થનારા લોકો વેશ બદલીને બીજાની નકલ પણ કરતા તથા એકબીજાને બનાવતા. કોઈ વળી એમ કહે છે કે આ તો મધ્યયુગમાં ઊજવાતો એક ઉત્સવ છે, જેમાં એક નકલી બિશપ કે પોપની ચૂંટણી કરવામાં આવતી તથા ચર્ચનાં નીતિ-નિયમોની નકલ કરવામાં આવતી. એનાથી પ્રેરિત હાલનો એપ્રિલ ફૂલ ડે હોઈ શકે. તો ઈતિહાસકારોના એક વર્ગનું એવું છે કે માનવું છે કે એપ્રિલ ફૂલ ડેનો આરંભ ૧૬મી શતાબ્દીમાં થયો, જ્યારે ફ્રાન્સ દેશ જુલિયન કૅલેન્ડર પરથી ગ્રેગોરિયન કૅલેન્ડર પર આવ્યો. જુલિયન કૅલેન્ડરમાં નવવર્ષનો આરંભ પહેલી એપ્રિલથી થતો, જ્યારે ગ્રેગોરિયન પંચાંગમાં પહેલી જાન્યુઆરીથી. ગ્રેગોરિયન કૅલેન્ડર લાગુ થયા પછી પણ જે લોકો પહેલી એપ્રિલે ન્યુ યર ઊજવતા એવા લોકોને ફૂલ કહેવાની પ્રથા પડી ને એ રીતે એપ્રિલ ફૂલ શરૂ થયું.

ઉદ્ભવસ્થળ કે તિથિ જે હોય તે, પણ નિર્દોષ મસ્તીમજાકનો આ દિવસ છે બડો મજેદાર. દર વર્ષે પહેલી એપ્રિલને દુનિયાભરમાં અમુક મશ્કરા એપ્રિલ ફૂલ ડે તરીકે ઊજવે. કોઈ વળી એને લ ફૂલ્સ ડે તરીકે પણ ઓળખે છે. એ અમુક લોકો ડે યારદિલદારોને, કઝીન્સને તથા સ્નેહીજનો સાથે નાની-મોટી પૅન્ક કરી એમને બેવકૂફ બનાવીને સેલિબ્રેટ કરે છે. જો કે અમુક મશ્કરા એવા કે એમને માટે ઑલ ડેઝ ફૂલ્સ ડે હોય છે અર્થાત્ મિત્રો સાથે એમને હંમેશાં ટીખળ કરવી ગમે છે.