આ અંધારિયો કમરો તમારી આંખ ખોલશે!

અંધજનોની વ્યથા સમજવી છે? ભારત માટે નવતર કહી શકાય એવા આશરે દાયકા અગાઉ શરૂ કરવામાં આવેલા ‘વિઝન-ઈન-ધ-ડાર્ક' પ્રોજેક્ટને હમણાં મ્યુઝિયમ તરીકેની ઓળખ મળી છે અને આ એક અભ્યાસનો-સંવેદનાનો વિષય બન્યો છે.

- હેતલ રાવ (અમદાવાદ)

આ એક મોટો રૂમ છે, એમાં પ્રવેશતાં જ તમે ના, અહીંથી આગળ નહીં વધી શકાય... કહીને બહાર નીકળી જાવ તો નવાઈ નહીં. કારણ માત્ર એટલું જ હતું કે એ રૂમ અંધકારથી ભરેલો હતો. એક ક્ષણ તો જાણે આંખો જ નથી એવો અહેસાસ થાય. આ જગ્યા એટલે અમદાવાદ અંધજન મંડળ દ્વારા તૈયાર કરવામાં આવેલો વિઝન-ઈન-ધ-ડાર્ક એક પ્રોજેક્ટના ભાગ રૂપે આ રૂમ તૈયાર કરવા પાછળનો હેતુ છે લોકોને પ્રજ્ઞાચક્ષુઓની વ્યથા સમજાવવાનો.

સવારથી રાત સુધી ધમધમતી જિંદગીમાં ક્યારેય વિચાર્યું છે કે જો આપણી પાસે આંખ જ ન હોય તો જિંદગી કેવી હોત? તો કદાચ દિવસ અને રાત વચ્ચેનું અંતર જ ન હોત! આંખમાં જરા અમથી ધૂળની કણી પડે તો પણ આપણે રાડ પાડીએ છીએ તો જે લોકોનાં જીવનમાં માત્ર અંધકાર હશે એ કેવી રીતે જીવનને જોતા હશે? પોતાનાં રોજિંદાં કામ કેવી રીતે કરતા હશે? આવા અનેક વિચારોને પૂર્ણવિરામ આપે છે વિઝન-ઈન-ધ-ડાર્ક રૂમની મુલાકાત.

આ પ્રોજેક્ટ અંતર્ગત અંધજન મંડળના પ્રાંગણમાં જ એક ડાર્ક રૂમ બનાવવામાં આવ્યો છે, જ્યાં ચારેકોર અંધકાર છે. એટલો અંધકાર કે રૂમમાં પ્રવેશ્યા પછી બાજુમાં કોણ છે એ પણ જોઈ શકાતું નથી. પ્રજ્ઞાચક્ષુઓ રોજિંદી ક્રિયા કેવી રીતે કરતા હશે એ સમજાવવા માટે આ રૂમમાં એક નાનકડું વિશ્વ ઊભું કરવામાં આવ્યું છે. રૂમમાં પ્રવેશ કરતાંની સાથે જ ભગવાનનું મંદિર છે, જ્યાં જુદાં જુદાં દેવી-દેવતાની મૂર્તિ મૂકવામાં આવી છે, જેનો સ્પર્શ કરીને ભગવાનની આરાધના કરવાની હોય છે. એ ઉપરાંત, અહીં દેશના કેટલાક સ્વાતંત્ર્યસેનાનીઓ અને નેતા-સંત પુરુષોની પ્રતિમા પણ છે. ગણપતિ દાદા કેવા લાગે છે કે ગુરુ નાનકની છબિ કેવી છે, વગેરે બાબતોનો અહેસાસ સ્પર્શ અને ધ્વનિ દ્વારા કરાવવામાં આવે છે.

ડો. ભૂષણ પુનાની

જયદેવ વણકર

નેત્રહીન વ્યક્તિનાં કામની સમજણ આપવાનો આ પ્રયાસ છે.