કચ્છનું આકાશ પણ કંઈક નવું બતાવવા માગે છે

પ્રવાસન કચ્છ એક મોટા ઉદ્યોગની જેમ જ વિકસી રહ્યું છે. પ્રવાસીઓને આકર્ષતાં રણ, દરિયો, ડુંગરની સાથે-સાથે હવે નવા-નવા પ્રકારના પ્રવાસનની શરૂઆત પણ થઈ રહી છે. ટ્રેકિંગ, ક્રિકદર્શન, સમુદ્રદર્શન, સીમાદર્શન જેવા વિવિધ પ્રકારના પ્રવાસનમાં લોકોની રુચિ વધી રહી છે. તેમાં એક તદ્દન નવા પ્રકારનું પ્રવાસન પણ લોકોને આકર્ષી રહ્યું છે, તે છે, આકાશદર્શન - એસ્ટ્રો ટૂરિઝમ: કચ્છનું આકાશ વર્ષનો મહત્તમ સમય નિરભ્ર રહેતું હોવાથી અહીં ગ્રહો, નક્ષત્રો, તારામંડળ, ગેલેક્સી, નિહારિકા વગેરેનું નિરીક્ષણ ખૂબ સારી રીતે થઈ શકે છે.

- સુચિતા બોઘાણી કનર

કચ્છ ઉપર કુદરતના ચારે હાથ છે, કચ્છનું સૌંદર્ય અભિભૂત કરનારું છે. આ સૌંદર્ય માટે જ અહીં પ્રવાસન વિકસી રહ્યું છે. વિદેશીઓ તો દાયકાઓથી આ સરહદી જિલ્લાનું સૌંદર્ય માણવા, કચ્છી મહિલાઓના હાથના કસબને જોવા, જાણવા, કચ્છના વર્ષો જૂના ઇતિહાસને જોવા, સદીઓ જૂના સજીવોનાં પગરણને શોધવા માટે આવતા જ હતા. છેલ્લા બે દાયકાથી ભારતનાં વિવિધ રાજ્યોના લોકોને પણ કચ્છ અવાજ દઈને બોલાવી રહ્યું છે. દર વર્ષે અહીં આવનારા પ્રવાસીઓની સંખ્યા વધતી જ જાય છે. અહીં આવનારા પ્રવાસીઓને નિતનવું લાગે, તેમનું આકર્ષણ જળવાઈ રહે, તેમને વારંવાર કચ્છ આવવાનું મન થાય તે હેતુથી અલગ-અલગ પ્રકારના પ્રવાસન વધી રહ્યા છે. આકાશદર્શન એ એક એવા જ પ્રકારનું પ્રવાસન છે, જે ખગોળમાં રસ ધરાવતા લોકોને કચ્છમાં વારંવાર આવવા પ્રેરે છે.

આકાશ તો બધે જ એક સરખું હોય છે, પરંતુ તે કઈ રીતે જોઈ શકાય છે, તે મહત્ત્વનું છે. કચ્છનું આકાશ અન્ય જગ્યાના આકાશ કરતાં જાણે થોડું અલગ છે. તે કચ્છના રણની જેમ જ જાણે કે લોકો સાથે પોતાની ભીતરના રહસ્યોની વાત કરે છે. સામાન્ય રીતે કચ્છના આકાશમાં વાદળાની અવરજવર પ્રમાણમાં ઓછી હોવાના કારણે સ્વચ્છ આકાશ વધુ દિવસો સુધી જોઈ શકાય છે. અન્ય જગ્યા કરતાં કચ્છના રણ વિસ્તારમાં પ્રદૂષણની માત્રા ઘણી ઓછી છે. જેથી આકાશદર્શન વધુ સારી રીતે થઈ શકે છે. કચ્છનો વિસ્તાર મોટો અને વસતી પ્રમાણમાં  ઓછી હોવાના કારણે લાઇટનું પ્રદૂષણ પણ ઓછું છે. તેમ જ નાના-મોટા રણમાં ક્ષિતિજ સુધી આકાશના કોઈ પણ જાતના અવરોધો ઓછા છે. રણમાં કોઈ ટેકરીઓ કે મોટાં ન હોવાના કારણે તારાઓને ઊગતા અને આથમતાં જોઈ શકાય છે. અહીં ૩૬૦ ડિગ્રી ક્ષિતિજ જોઈ શકાય છે. આ કારણો જ કચ્છના આકાશને વિશિષ્ટ બનાવે છે. અહીં જેટલી સરળતાથી નરી આંખે તારાઓ જોઈ શકાય છે, તેટલી જ સરળતાથી ટેલિસ્કોપની મદદથી દૂરના તારાઓ કે ગ્રહો પણ જોઈ શકાય છે. આથી જ ૧૯૯૯માં જ્યારે સંપૂર્ણ સૂર્યગ્રહણ થયું ત્યારે વિશ્વના મોટા ભાગના દેશના વિજ્ઞાનીઓ પોતાનાં મોંઘામૂલાં સાધનો સાથે સૂર્યનાં રહસ્યોને વધુ સમજવા માટે કચ્છ આવ્યા હતા.