શ્રદ્ધાનો હો વિષય તો પુરાવાની શી જરૂર?

અંધવિશ્વાસની નાસભાગ સામાન્ય માણસો એમની સામાજિક-પારિવારિક જરૂરત અને મજબૂરીના પહાડ નીચે એવા દટાયેલા છે કે એમનામાં ‘પાપ’ની જિંદગી ત્યજીને પ્રાયશ્ચિત્ત કે તપશ્ચર્યા કરવાની ધીરજ નથી હોતી. એમને રક્ષણ જોઈએ છે, એમને ‘પુણ્ય’ જોઈએ છે, એમને સ્વર્ગ જોઈએ છે, એમને પૃથ્વી પર જ ભગવાનની કૃપા જોઈએ છે...

- રાજ ગોસ્વામી

વિશ્વાસનો ચમત્કાર...

ઈતિહાસના સૌથી મહાન સંશોધક થોમસ આલ્વા એડિસન નાના હતા ત્યારે એક દિવસ સ્કૂલેથી ઘરે આવીને માતાને એક ચિઠ્ઠી આપી અને કહ્યું: ‘ટીચરે આ ચિઠ્ઠી માત્ર તને જ આપવા કહ્યું છે.’

પત્ર વાંચીને માતાની આંખો ભરાઈ આવી અને એણે ચિઠ્ઠી મોટેથી વાંચી સંભળાવીઃ ‘તારો દીકરો જિનિયસ છે. આ સ્કૂલ એના માટે નાની પડે છે અને એના માટે સારા ટીચર નથી. તું એને જાતે ભણાવજે.’

વર્ષો વીતી ગયાં. માતાનું અવસાન થઈ ગયું હતું. એડિસને અનેક સંશોધન કરીને દુનિયામાં નામ કમાયું હતું. એક દિવસ એ પરિવારની ચીજવસ્તુઓમાં ખાંખાંખોળા કરતા હતા એમાં ટેબલમાંથી ગડી વાળેલો કાગળ મળ્યો, એમાં લખ્યું હતુંઃ ‘તારો દીકરો મંદબુદ્ધિ છે. આ સ્કૂલ માટે એ યોગ્ય નથી. એને હવેથી ના મોકલીશ.’

એ દિવસે એડિસન ખૂબ રડ્યો અને રાતે ડાયરીમાં લખ્યું: ‘થોમસ આલ્વા એડિસન મંદબુદ્ધિ બાળક હતો, પણ માતાના વિશ્વાસથી સદીનો જિનિયસ સાબિત થયો!'

ઉત્તર પ્રદેશના હાથરસ જિલ્લામાં આવેલા મુઘલ ગઢી નામના ગામમાં, બીજી જુલાઈના રોજ સૂરજપાલ સિંહ જાટવ ઉર્ફે ભોલે બાબાના સત્સંગમાં મચેલી નાસભાગમાં ૧૨૩ લોકો ચગદાઈ મર્યા, એને તમે શું કહેશો, શ્રદ્ધા કે અંધશ્રદ્ધા?

બધા જ લોકો એક અવાજે કહેશે કે આ અંધશ્રદ્ધા હતી, એમ કંઈ એક બાબાની ચરણરજ લેવાથી થોડું ભલું થાય!

મજાની વાત એ છે કે જે લોકો નવી કાર સલામત રહે એવી શ્રદ્ધા સાથે એના ટાયર નીચે લીંબુ ફોડે છે અથવા નવા ઘરમાં સુખ-શાંતિ જળવાઈ રહે એવી આશામાં એની બારસાખે મરચું લટકાવે છે એ પણ એવું માને છે કે સત્સંગ કરીને જઈ રહેલા બાબા પાછળ એમની ચરણરજ કપાળે લગાવવા માટે દોડેલા લોકો અંધશ્રદ્ધાળુ હતા.

ભારતમાં આ ઘટના પહેલી નથી. ૧૯૫૪થી લઈને ૨૦૧૬ સુધી કોઈ ને કોઈ ધાર્મિક પ્રસંગે બનેલી નાસભાગની કુલ ૩૨ ઘટનામાં ૨૨૬૨ લોકોએ જીવ ગુમાવ્યા છે, એમાં ઘણી ઘટના તો મંદિરોમાં બની છે એટલે શ્રદ્ધા કોને કહેવી અને અંધશ્રદ્ધા કોને કહેવી એ મુશ્કેલ થઈ જાય છે.