ભાવેણાની ભાગોળે આકાર પામશે પક્ષીતીર્થ?

દર શિયાળે ૨૦,૦૦૦થી વધુ વિદેશી પક્ષીઓનું મોસાળ બનતા ભાવનગરને મળશે ‘રામસર’ સાઈટનો દરજ્જો?

- જયેશ દવે (ભાવનગર)

ભાવનગરમાં અલંગ ખાતે વિદેશથી આજ સુધીમાં સેંકડો જહાજ અંતિમયાત્રા ખેડીને પહોંચ્યાં અને અહીંના શિપ રિસાઈકલિંગ યાર્ડમાં વિસર્જન પામ્યાં છે. આ ક્રમ હજી યથાવત જ છે અને હવે તો સરકારની નવી યોજનાના અમલ સાથે વિદેશથી બીજાં વાહનો સુદ્ધાં અહીં સ્ક્રેપ થવા આવવાનાં છે.

વિદેશ સાથે જોડાણ ભાવનગર માટે નવું નથી અને અહીં માત્ર જહાજો જ આવે છે એવું પણ નથી! દર વર્ષે સરેરાશ ૨૦,૦૦૦થી વધુ પક્ષીઓ વિદેશથી અહીં ભાવનગરની ભાગોળે આવે છે અને અહીં ચાતુર્માસ ગાળે છે. શિયાળાની ઋતુમાં પોતાના કાયમી રહેઠાણ સમા પ્રદેશોની ઠંડી અને બીજી વિષમતાને છોડી આ પક્ષીઓ લગભગ ચાર મહિના-દિવાળીથી હોળી સુધી ભાવનગર આવીને રહે છે એટલે જ આ પક્ષીઓ માટે ભાવનગરને એમના મોસાળની ઉપમા પણ આપવામાં આવે છે.

પક્ષીપ્રેમીઓ માટે આ છે મોટો ઓચ્છવઃ શિયાળા દરમિયાન નળ સરોવર અને કચ્છના રણની જેમ ભાવનાર અને આસપાસના વિસ્તારોમાં પણ જુદા જુદા પ્રાંત અને જુદી જુદી પ્રજાતિનાં હજારો પક્ષી જોવા મળે છે.

શિયાળાની ઋતુમાં સાઈબીરિયા-રશિયા, મધ્ય એશિયા અને યુરોપના દેશોથી વિવિધ જાતિનાં પક્ષી હજારોની સંખ્યામાં ભારત આવે છે. રાજસ્થાનના ભરતપુરથી ઓડિશાના ચિલ્કા લેક અને કર્ણાટકના રંગનથીઢુ બર્ડ સેન્ચુરી સુધી આ પક્ષીઓ ફેલાઈ જાય છે અને સપ્તાહો સુધી ધામા નાખે છે. મુંબઈના શિવરી-માહુલ જેવા ઔદ્યોગિક વિસ્તારો અને વાશી-થાણે ક્રીકમાં સુદ્ધાં આવાં અનેક યાયાવરી પક્ષી જોવા મળે છે.

ગુજરાતની વાત કરીએ તો, નળ સરોવર, કચ્છના રણ, થોળ, ખીજડિયા (જામનગર) અને ડભોઈ પાસે વઢવાણા તળાવ પણ મોટી સંખ્યામાં વિદેશી પંખીઓને અને એને કારણે અનેક પક્ષીપ્રેમીઓને આકર્ષે છે. આ ઉપરાંત, બીજાં પણ કેટલાંક સ્થળ છે, જે પર્યટકોમાં હજી એટલાં જાણીતાં બન્યાં નથી, પરંતુ દૂરદેશાવરથી આવતાં પક્ષીઓ અહીં થોડા મહિના વસવાટ કરવા એને પસંદ કરે છે.