જય ગિરનારી.. ભવનાથના મેળામાં ભક્તિના ભેખ સાથે પ્રવાસનને વેગ

ભારતમાં પ્રયાગરાજ સહિત ચાર તીર્થસ્થાનોમાં કુંભમેળો યોજાય છે, જ્યારે ગુજરાતમાં એકમાત્ર જૂનાગઢમાં દર વર્ષે યોજાતા શિવરાત્રિના મેળાને ‘મિનિ કુંભમેળા’નો દરજ્જો મળ્યો છે. કોરોનાથી સંપૂર્ણ મુક્તિનો શ્વાસ લીધા બાદ આ વર્ષે યોજાઈ રહેલા ભવનાથના મેળામાં શ્રદ્ધાનો મહાસાગર ઘૂઘવી રહ્યો છે. શિવભક્તિના રંગે રંગાઈ લાખો શ્રદ્ધાળુ મેળામાં ભાગ લઈ રહ્યા છે. ભક્તિ, ભોજન અને ભજનની સાથે હવે મેળામાં પ્રવાસનનો નવો રંગ ભળ્યો છે.

- દેવેન્દ્ર જાની (જૂનાગઢ)

મેળો.. આ શબ્દ સૌરાષ્ટ્રવાસીઓનાં લોકજીવન સાથે વણાઈ ચૂક્યો છે. ગુજરાતમાં વર્ષે આશરે ૧૫૦૦ નાના-મોટા મેળા ભરાય છે, જેમાં સૌથી વધુ સૌરાષ્ટ્રમાં યોજાય છે. સૌરાષ્ટ્રમાં તરણેતર, માધવપુર અને જૂનાગઢનો શિવરાત્રિમેળો જગવિખ્યાત છે. ગરવા ગિરનારની ગોદમાં ભવનાથ તળેટીમાં વર્ષો-દાયકાઓથી આ મેળો યોજાય છે અને એનું સૌથી મોટું આકર્ષણ દિગંબર સાધુઓ હોય છે. દેશભરમાંથી જુદા જુદા અખાડાના હજારો સાધુ-સંતો ભવનાથના મેળામાં ભાગ લે છે.

દિવસ-રાત ધમધમતા અન્નક્ષેત્રમાંથી કોઈ ભક્ત ભૂખ્યો પાછો જઈ જ કેમ શકે?

આ અંક વાચકોના દીવાનખાનામાં પહોંચશે ત્યારે ભવનાથ તળેટી યાત્રાળુઓથી ઊભરાતી હશે. કોરોનાનો ડર નહીં હોવાથી ૧૨ લાખથી વધુ ભાવિકો આ વર્ષે અહીં આવે એવો વહીવટી તંત્રનો અંદાજ છે. જય ગિરનારીનો નાદ તળેટી જ નહીં, આખા સોરઠ પંથકમાં ગુંજી ઊઠ્યો છે.

શિવરાત્રિનો આ મેળો પાંચ દિવસ ચાલે છે. ભવનાથ મંદિરે મહા વદ નોમની સવારે ધ્વજારોહણથી મેળો શરૂ થાય અને શિવરાત્રિની મધ્ય રાત્રિએ ૧૨ વાગ્યે મૃગીકુંડમાં સાધુઓના શાહી સ્નાન સાથે એની પૂર્ણાહુતિ થાય છે. કાળક્રમે શિવરાત્રિના આ મેળાના રંગો પણ બદલાયા છે. નવાબ અને મોગલોના શાસનમાં પણ મેળો યોજાતો હતો. જો કે એક સમયે એ માત્ર સાધુ-સંતો પૂરતો જ મર્યાદિત હતો. ધીરે ધીરે એનું સ્વરૂપ બદલાયું. કેટલાક દાયકાથી યાત્રાળુઓમાં મેળાની લોકપ્રિયતા સતત વધતી ગઈ અને હવે દેશ-વિદેશથી ભાવિકો આ મેળામાં આવીને ભક્તિમાં લીન થાય છે. કોરોનામાં બે વર્ષ બંધ રહ્યા પછી ગત વર્ષે કેટલાંક નિયંત્રણો સાથે મેળો યોજાયો હતો.

મેળો શરૂ થાય એના એકાદ સપ્તાહ પૂર્વે સાધુઓ અને યાત્રાળુઓનું ભવનાથમાં આગમન શરૂ થઈ જાય છે. શરૂઆતમાં ભવનાથ ગ્રામ પંચાયત હસ્તક મેળાનું આયોજન હતું, પછી જૂનાગઢ પાલિકા અને હવે કૉર્પોરેશન અને સ્થાનિક વહીવટી તંત્ર એનું આયોજન કરે છે. જૂનાગઢ કલેક્ટરની અધ્યક્ષતામાં મેળા સમિતિ રચાય છે. આયોજન માટે તેર પેટા સમિતિ પણ હોય.

ગિરનારની તળેટીમાં વસેલું ભવનાથ મંદિર શિવરાત્રિ વખતે આવું ઝળહળી ઊઠે છે.