મહાભારત માર્ગદર્શક મહાકાવ્ય

અમૃત મેળવવા માટે દેવો અને અસુરોએ સાથે મળીને મહેનત કરવી પડશે. જગતની સર્વ ઔષધિ અને સર્વ રત્નો મહાસાગરમાં નાખીને એને વલોવવામાં આવશે તો એમાંથી અમૃત પ્રાપ્ત થશે.

- દીપક સોલિયા

જીવસૃષ્ટિના આરંભકાળની આ વાત છે. નવા નવા જીવો અસ્તિત્વમાં આવી રહ્યા હતા. એ વખતે મહર્ષિ કશ્યપની પત્ની કન્નુએ મૂકેલાં હજાર ઈંડાંમાંથી પાંચસો વર્ષ બાદ હજાર નાગપુત્રો જન્મ્યા. ત્યારે તો કઠ્ઠુ બહુ રાજી થઈ, પરંતુ આગળ જતાં પુત્રો સાથે વાંકું પડતાં આ માતાએ પોતાના જ દીકરાઓને અત્યંત આકરો શાપ આપ્યોઃ ‘પાંડુવંશી જનમેજયના સર્પયજ્ઞમાં અગ્નિ તમને બાળી મૂકશે.’

આ કદ્રુની બહેન વિનતા પણ કશ્યપ ઋષિની પત્ની હતી. બન્ને બહેનોએ પતિના વરદાન થકી જ ઈંડાં મૂકેલાં. કદ્રુનાં હજાર સામે વિનતાએ ફક્ત જ ઈંડાં મૂકેલાં. પાંચસો વરસે કદ્રુના પુત્રો તો જન્મ્યા, પરંતુ વિનતાએ મૂકેલાં ઈંડાં ન ફૂટ્યાં. નાની બહેન વહેલી માતા બની ગઈ વાતે મોટી બહેન વિનતા વ્યથિત થઈ. માસી બનવાની ખુશી કરતાં માતા ન બનવાનું દુઃખ એણે વધુ પ્રબળ રીતે અનુભવ્યું.

વિનતાએ જગતની પેલી અત્યંત શક્તિશાળી એવી તમે લઈ ગયા, અમે રહી ગયાવાળી, ફોમો (ફિયર ઑફ મિસિંગ આઉટ)ની લાગણી અનુભવી. 

પોતાનાં બે ઈંડાં વિનતાની નજર સામે હતાં. એ સમજતી હતી કે ઈંડાં એની જાતે ફૂટે એ જ યોગ્ય ગણાય, પરંતુ ઓછપ અને અકળામણ અનુભવી રહેલી વિનતાથી રહેવાયું નહીં. એણે જલદી પુત્ર મેળવી લેવાની અધીરાઈથી પ્રેરાઈને પોતાનાં બેમાંનું એક ઈંડું હાથ વડે ફોડી નાખ્યું.

એ ઈંડામાંથી પુત્ર બહાર આવ્યો. વિનતા એને જોઈને ડઘાઈ ગઈ. પુત્ર અડધો કાચો હતો. એનો કમરથી ઉપરનો ભાગ ઘડાઈ ચૂક્યો હતો, પરંતુ બાકીનો ભાગ હજુ આકાર પામ્યો નહોતો. પુત્રએ જન્મતાંની સાથે જ માતાને શાપ આપ્યોઃ ‘હે માતા, મારી હાલતનું કારણ તમે છો. તમે તમારી બહેન કદ્રુ પ્રત્યે ઈર્ષ્યા અનુભવો છો. તમે એનાથી ચડિયાતી બનવા માગો છે, પણ જાઓ, હું તમને શાપ આપું છું કે તમારે કદ્રુથી ઊતરતા સ્થાને રહેવું પડશે. તમારે ૫૦૦ વર્ષ સુધી માસીની દાસી બનવું પડશે.’

આ શાપ સાંભળીને વિનતા ભાંગી પડી. એને ખૂબ પસ્તાવો થયો, પરંતુ હવે શું થાય? તબ પછતાવત ક્યા હોવે જબ ચીડિયા ફૂગ ગઈ ખેત..