અને આખી ગલીમાં લાલ રંગનું પ્રવાહી વહી નીકળે છે ત્યારે સર્વ ઉપસ્થિત જનોનાં હૃદયમાં લાગણીનાં ઘોડાપૂર ઊમટે છે.
જી ના, આ કોઈ રમખાણ કે કાપાકાપીની વાત નથી. આ તો બરસાનાની વિશ્વપ્રસિદ્ધ લઠમાર (લઠ્ઠામાર પણ કહે છે) હોળીનો પ્રસંગ છે. લઠમાર હોળીમાં રાધાજીના ગામ બરસાનાની સ્ત્રીઓ કૃષ્ણના ગામ નંદગાંવના પુરુષો પર લાઠી વરસાવીને હોળી રમે છે. આ પરંપરાનાં મૂળ પાંચ હજાર વર્ષ પૂર્વેની કૃષ્ણલીલામાં છે.
મુંબઈની ભક્તિવેદાંત હૉસ્પિટલમાં સ્પિરિચ્યુઅલ કૅર વિભાગ સંભાળતા ડૉ. વિવેકાનંદ શાનબાગ વ્રજના ભોમિયા અને કૃષ્ણલીલાના અઠંગ અભ્યાસુ છે. વ્રજવાસીઓના સત્સંગ અને પ્રાચીન શાસ્ત્રોમાંના ઉલ્લેખોને આધારે વિવેકાનંદજી ચિત્રલેખાને કહે છે:
વ્રજમાં વસંત પંચમીથી હોળી ઉત્સવનો આરંભ થાય, જે ફાગણ પૂનમ પછીના પાંચ દિવસ સુધી અર્થાત્ આશરે ૪૫ દિવસ ચાલે. આમાં સૌથી વધારે પ્રસિદ્ધ ફાગણ સુદ આઠમની લઠ્ઠમાર હોળી અને ફાગણ સુદ નોમની લઠમાર હોળી અથવા રંગીલી હોળી છે. કૃષ્ણલીલામાં આવતી કથા મુજબ બાળકૃષ્ણ અને બલરામજી એક બ્રાહ્મણને હોળીખેલના આમંત્રણ સાથે રાધાજી પાસે બરસાના મોકલે છે. પાંડે નામના આ બ્રાહ્મણ બિચારા રાધાજીના મહેલ સુધી પહોંચે એ પહેલાં જ બરસાનાની ભાગોળે ગોપીઓ એમને ઘેરી લે છે અને પિચકારીથી રંગી નાખે છે. એ બાપડા દિગ્મૂઢ થઈ જાય છે. દરમિયાન ગોપીઓના ટોળાને ચીરતાં રાધાજી આવી પહોંચે છે અને શરમથી પાણી પાણી થઈ ગયેલા બ્રાહ્મણને નટખટ ગોપીઓના સકંજામાંથી છોડાવીને પોતાના મહેલ પર લઈ જાય છે.
‘પાંડેલીલા તરીકે ઓળખાતી આ કથામાં પછી તો નંદગાંવના બ્રાહ્મણ પાસે રાધારાણી ક્ષમાયાચના કરે છે. હૂંફાળા સુગંધી જળથી એમના સ્નાનનો બંદોબસ્ત કરાવે છે. નવાં વસ્ત્રો આપે છે. રાજમહેલના સિંહાસન પર બેસાડીને એમનું ચરણપ્રક્ષાલન કરે છે. મીઠાઈ અને પ્રસાદનો થાળ આપે છે. માતા કીર્તિદાને બ્રહ્મદેવના આગમનની જાણ થતાં એ રાજી થઈને લાડુનો થાળ લઈને આવે છે. અતિથિભાવથી કીર્તિદાદેવી એક પછી એક લાડુ પાંડેજીના મુખમાં આગ્રહ કરી કરીને ઠોસે છે. ત્યાર બાદ પાંડે બ્રાહ્મણને દક્ષિણા, દાગીના આપીને રાજવી ઠાઠ સાથે પાલખીમાં બેસાડીને વૈદિક મંત્રોચ્ચાર સાથે નંદગાંવ જવા વિદાય કરે છે.'
Bu hikaye Chitralekha Gujarati dergisinin April 01, 2024 sayısından alınmıştır.
Start your 7-day Magzter GOLD free trial to access thousands of curated premium stories, and 9,000+ magazines and newspapers.
Already a subscriber ? Giriş Yap
Bu hikaye Chitralekha Gujarati dergisinin April 01, 2024 sayısından alınmıştır.
Start your 7-day Magzter GOLD free trial to access thousands of curated premium stories, and 9,000+ magazines and newspapers.
Already a subscriber? Giriş Yap
મિડલ ચાઈલ્ડ સિન્ડ્રોમઃ ન અહીંના... ન ત્યાંના
પરિવારના સૌથી મોટા અને સૌથી નાના બાળકને ઘણા ‘વિશેષાધિકાર’ મળે છે, પણ...
નવું વર્ષ... નવી શરૂઆાત
બીજાનું જોઈ જોઈને સંકલ્પ લેતાં હો તો પણ કમ સે કમ જાત માટે લીધેલાં વચન પૂરાં કરો... કોઈ ભાર રાખ્યા વગર
ગરમાવો અને બાર ર્માહનાની ઊર્જા મેળવવી છે?
શિયાળામાં શરીરને નીરોગી રાખે છે આ પાક અને વસાણાં.
પારાવાર સંઘર્ષ બન્યો અખૂટ શક્તિનો સ્રોત!
જન્મથી જ નિઃસહાય આ મહિલા બીજાનો સહારો બનવાનો નિશ્ચય કરીને બેઠી. શરીરથી દિવ્યાંગ, પણ મનથી મક્કમ એવાં ૬૨ વર્ષનાં આ સન્નારી અન્યોનાં સપનાં સાકાર કરવા જહેમત ઉઠાવી રહ્યાં છે.
જડીબુટ્ટીના જાણતલ કરે છે ઉપચાર
જંગલની કીમતી વનસ્પતિથી પ્રાચીન પદ્ધતિએ આરોગ્ય સારવાર કરતા આદિવાસી વૈદું ભગતનાં નામ-કામ બહુ અજાણ્યાં નથી.એમની સસ્તી અને કારગત ઔષધિય ચિકિત્સાકળાને હવે સરકારી પીઠબળ પણ મળી રહ્યું છે.
ત્રીજી રાજકીય ઈનિંગ્સમાં બાપુ કેટલા સફળ થશે?
૮૪ વર્ષના શંકરસિંહ વાઘેલા હવે ‘પ્રજાશક્તિ ડેમોક્રેટિક પાર્ટી' નામે નવો રાજકીય પક્ષ લઈને ફરી વાર ગુજરાતના રાજકીય રણમેદાનમાં કૂદ્યા છે. બાપુનો આ રાજકીય દાવ ખરેખર છે શું?
લેભાગુ ભૂવા-તાંત્રિક હજી કેટલાને ખુવાર કરશે?
ચમત્કાર અને પરચાની વાતો પ્રસરાવી પૈસા, પદ, પ્રતિષ્ઠા અપાવવાનો તથા અસાધ્ય બીમારીની સારવાર કરી આપવાનો દાવો કરતા તાંત્રિક અને ભૂવા ગુજરાતમાં વધતા જાય છે. આવી અંધશ્રદ્ધા ડામવા કાયદો છે, તેમ છતાંય લોકો એમની જાળમાં ફસાયા જ કરે છે. હદ તો એ છે કે હમણાં આવો એક ભૂવો અમદાવાદની હૉસ્પિટલમાં એક દરદીના ‘ઈલાજ’ માટે પહોંચી ગયો!
પાનખરનું પ્લાનિંગ અને એકલતાના કિનારા
આપણે ત્યાં વૃદ્ધોની વસતિ સામાન્ય રીતે મોટી છે અને આરોગ્યસંભાળ ને સુવિધાને કારણે એમાં ઉમેરો થઈ રહ્યો છે. લોકોની આવરદા તો વધી છે, પરંતુ અનેક શારીરિક, મનોવૈજ્ઞાનિક અને સામાજિક પરિવર્તનોનો સામનો કરવો પડતો હોવાથી બધા પોતાની ભાવના અને ખુશીથી જીવી શકતા નથી. એમાંના ઘણા લોકો વૃદ્ધાવસ્થામાં એકલતા અને હતાશાનો અનુભવ કરે છે.
માનું દૂધ પણ અમૃત સમાન રહ્યું નથી!
નવજાત શિશુનો પહેલો આહાર એટલે એની જનેતાનું દૂધ. એ દૂધ જે બાળક માટે અનેક વ્યાધિ સામેનું ટૉનિક પણ છે. જો કે હવે એવો દાવો કરી શકાય એમ નથી. હવા અને પાણીમાં ઠલવાતાં વિષારી તત્ત્વો તથા કેમિકલ્સ કોઈ ને કોઈ રીતે આપણા શરીરમાં પહોંચે છે. એ પ્રમાણ એટલું વધી ગયું છે કે એનાથી તો હવે માતાનું દૂધ સુદ્ધાં અભડાઈ ગયું છે.
સંવેદનશીલ સાહિત્યકારના મનોજગતમાં ડોકિયું
સામાજિક નિસબત સાથે લલિત સાહિત્યનું સંતુલન જાળવી સાતત્યથી સર્જન કરતાં હિમાંશી શેલતને પ્રતિષ્ઠિત ‘કુવેમ્પૂ રાષ્ટ્રીય પુરસ્કાર' જાહેર થયો છે ત્યારે આ...
