પ્રકૃતિની લીલા મહોરાવતું ગીરનું ચોમાસું

ચાર મહિના પ્રવાસીઓને જંગલમાં પ્રવેશ આપવામાં આવતો નથી. એ વખતે જંગલમાં શું શું ચાલતું હશે? એવી સહજ માનવીય જિજ્ઞાસા લોકોમાં જોવા મળતી હોય છે ત્યારે ચાલો, માણીએ ગીર જંગલનું વિશિષ્ટ આહ્લાદક અને તરોતાજા ચોમાસું...

- ધીરુ પુરોહિત (જૂનાગઢ)

શાળા-કૉલેજોમાં વિદ્યાર્થીઓનું વૅકેશન થોડાદવસો પહેલાં પૂર્ણ થયું તો એ જ અરસામાં ગીરના જંગલમાં વૅકેશન શરૂ થયું છે. હા, એશિયાઈ સિંહોના વિશ્વના એકમાત્ર સરનામા સમાન ગીર અભયારણ્યમાં ચોમાસાની સીઝનમાં ચાર મહિના વનરાજ સિંહ અને અન્ય પ્રાણી-પક્ષીઓ પણ વૅકેશનની મજા માણે છે. જંગલને ફરી પ્રાકૃતિક અવસ્થામાં લાવવા માટે આ ગાળા દરમિયાન ગીર અભયારણ્યમાં પ્રવાસીઓને પ્રવેશ અપાતો નથી. કહો કે આઠ મહિના ગીર જંગલમાં માણસોની સતત અવરજવરથી થયેલી નુકસાનીનું રિનોવેશન કરવાનો આ સમય છે.

ઉનાળા દરમિયાન 'સુકાઈ ગયેલું' ગીર વરસાદના આગમન સાથે ફરી લીલુંછમ્મ બનવા લાગે છે.

સાવજોની ડણકોથી ગાજતાં રહેતાં ગીર જંગલમાં આ દિવસોમાં પ્રવાસીઓને પ્રવેશ મળતો નથી એટલે કોઈએ ક્યારેય ગીર જંગલનું ચોમાસું માણ્યું નહીં હોય. વાદળોમાંથી વરસતા વરસાદના કુદરતી ફુવારાથી તરોતાજા બનેલી જીવસૃષ્ટિનો મનોરમ્ય અને આહ્લાદક નજારો ખરેખર કેવો અદ્ભુત હશે? આ પ્રશ્નનો જવાબ વિચારવા માત્રથી પણ મન પ્રફુલ્લિત બની જાય. માનવીની સૌથી પ્રિય ઋતુ એવી ચોમાસામાં ગીરની છટા કંઈક અલગ જ હોય છે. જાણે કે સોળે શણગાર સજી રહેલી દુલ્હન! ચાલો, આજે જાણીએ ગીર જંગલના ચોમાસાનો વિશિષ્ટ અનુભવ, વનવિભાગના અધિકારીઓ તથા વિશિષ્ટ સંજોગોમાં ગીરમાં જવાની જેમને છૂટ હોય એવા નિષ્ણાતો પાસેથી.

શું ચાલે છે ચોમાસા દરમિયાન ગીરમાં?

બીજાં દરેક જંગલની જેમ ગીરમાં પણ આ ચાર મહિનામાં આખી ફૂડ ચેન તૈયાર થાય છે. બાળકોને નાનપણમાં જે આહારકડી વિશે અભ્યાસ કરાવવામાં આવે છે એ આહારકડી આ ચાર મહિના દરમિયાન જંગલમાં તૈયાર થાય છે. ગીર જંગલના નિષ્ણાત અને વર્ષોના અનુભવી એવા સક્કરબાગ ઝૂ (પ્રાણી સંગહાલય)ના ભૂતપૂર્વ મુખ્ય અધિકારી આર.ડી. કટારા ગીરના ચોમાસા વિશે કહે છેઃ