નાસિકમાં પ્રાચીન શપ્તશૃંગી માતાનું અભિનવ સ્વરૂપ

સાપુતારાની પર્વતમાળામાં આવેલા એક હજારથી પણ વધુ વર્ષો જૂના આ અઢાર ભુજાવાળા શપ્તશૃંગી માતાની મૂર્તિ પરથી સિંદૂરને દૂર કરવાનો નિર્ણય મંદિર ટ્રસ્ટ, પુરાતત્ત્વ વિભાગે સાથે મળીને લીધો અને જૂન ૨૦૨૨માં શરૂ થયેલું એ કામ બે મહિના ચાલ્યું. લગભગ અઢારસો કિલો સિંદૂરને દૂર કરાયા પછી માતાજીની મૂર્તિના અભિનવ સ્વરૂપનાં દર્શન થાય છે.

- લતિકા સુમન

નાસિકના કાલવણ તાલુકામાં માતા સપ્તશૃગીનું પ્રસિદ્ધ મંદિર છે. ૧૮ ભુજાવાળી આ દેવીના ભક્તો દેશ-વિદેશમાં છે, પરંતુ મોટા ભાગના ભક્તો મહારાષ્ટ્ર અને ગુજરાતમાંથી આવે છે. સાત શિખરો પર આવેલું આ મંદિર સપ્તશૃંગી તરીકે ઓળખાય છે. આમ તો આપણે દેવીને અનેક સ્વરૂપોમાં જોઈએ છીએ, પણ એક જ ચહેરાની દેવીનું બદલાતું સ્વરૂપ ભક્તને આશ્ચર્યચકિત કરી દે છે. લગભગ સાત મહિના પહેલાં દેવી સપ્તશૃંગીનું બદલાયેલું મનમોહક સ્વરૂપ ભક્તોને નવાઈ પમાડે છે.

જ્યારે હજારો વર્ષોથી દેવીની મૂર્તિ પર લગાવવામાં આવેલા સિંદૂરનો લેપ હટાવવામાં આવ્યો ત્યારે ભક્તોની સામે દેવીનું એક અલગ જ સ્વરૂપ દેખાયું. પુરાતત્ત્વ વિભાગ, કાશી વિશ્વનાથ મંદિરના વડા ગણેશ્વર શાસ્ત્રી દ્રવિડ અને સપ્તશૃંગી નિવાસિની મંદિર ટ્રસ્ટે સાથે મળીને દેવીની મૂર્તિ પર ઘણાં વર્ષોથી લાગેલા સિંદૂરના લેપને હટાવવાનો નિર્ણય લીધો હતો. જૂન ૨૦૨૨માં એ કામ શરૂ થયેલું, જેના કારણે લગભગ બે મહિનાથી મંદિરનાં દર્શન બંધ થઈ ગયા હતા. દેવીની મૂર્તિમાંથી લગભગ ૧૮૦૦ કિલો સંદૂર કાઢવામાં આવ્યું હતું. ત્યાર બાદ દેવીનું એક અલગ સ્વરૂપ ફરીથી ભક્તો સમક્ષ દર્શન માટે ખોલવામાં આવ્યું હતું. દેવીના નવા સ્વરૂપને જોઈને ભક્તોમાં દેવીના મુખ અને મૂર્તિને લઈને વિવિધ ચર્ચાઓ શરૂ થઈ ગઈ અને મંદિરમાં ભક્તોની ભીડ વધવા લાગી. આજે પણ દરેક દેવીભક્ત સમાન ભક્તિ સાથે સપ્તશૃંગી દેવી સમક્ષ નતમસ્તક જોવા મળે છે.

સપ્તશૃંગી નિવાસિની મંદિર ટ્રસ્ટના વ્યવસ્થાપક સુદર્શન દહાતોંડે દેવીના બદલાતા સ્વરૂપ વિશે ‘અભિયાન'ને જણાવે છે કે, દેવીનું અગાઉનું સ્વરૂપ ઘરની વૃદ્ધ દાદી જેવું લાગતું હતું, પણ આજનો દેખાવ એક યુવાન કુંમારીનો છે. દેવી આપણી માતા છે. તેમના ભક્તો માતાને જુદાં-જુદાં રૂપમાં જુએ છે, પરંતુ ભક્તોની ભક્તિમાં ક્યારેય કોઈ ફરક પડતો નથી. તે માતા સમક્ષ એ જ રીતે માથું નમાવે છે જે રીતે તે પહેલાં નમાવતા હતા.