ભારતને ફળ્યું તેલનું રાજકારણ

રશિયન ક્રૂડ ઑઈલને શુદ્ધ કરીને પેટ્રોલિયમ પ્રોડક્ટ્સની નિકાસ ભારત માટે લાભકારી રહી. રશિયાના વિરોધી એવા યુરોપના દેશોએ પણ આ તેલ હોંશે હોંશે ખરીદ્યું.

યુક્રેન સામેનું યુદ્ધ ખતમ કરવા અમેરિકા અને યુરોપના દેશોએ અનેક વખત રશિયાને સમજાવ્યા છતાં રશિયન પ્રમુખ પુતિન એ માટે તૈયાર ન થયા એટલે આ દેશોએ રશિયા સામે બહિષ્કારનું શસ્ત્ર ઉગામ્યું: ક્રૂડ ઑઈલ સહિત રશિયા પાસેથી કોઈ ચીજ ખરીદવાની નહીં!

અમેરિકા અને યુરોપનાં દબાણને કારણે ઘણા દેશો એ બહિષ્કારમાં જોડાયા, પરંતુ ભારતે એ માટે ધરાર ઈનકાર કર્યો. ઊલટું, ભારતે રશિયા પાસેથી પેટ્રોલિયમની આયાત વધારી દીધી. અમેરિકા, જર્મની, બ્રિટન સહિતનાં રાષ્ટ્રોએ ભારત પર રીતસર પસ્તાળ પાડી. એ દિવસોમાં વિદેશમંત્રી એસ. જયશંકર જ્યાં જતા ત્યાં એમને એ વિશે અચૂક સવાલ પૂછવામાં આવતો અને એક શિસ્તબદ્ધ રાજદ્વારીની જેમ જયશંકર ઉત્તર વાળતા કે ભારત અને એની પ્રજાનાં હિતમાં અમારો નિર્ણય છે. રશિયા અમને સસ્તા ભાવે તેલ (ક્રૂડ ઑઈલ) આપે છે તો અમે કેમ ન ખરીદીએ?

ડિફેન્સ ફોરમ ઈન્ડિયાના યુસુફ ઊંઝાવાલા ચિત્રલેખાને કહે છે: ‘પશ્ચિમી દેશોએ રશિયા પર મૂકેલા આર્થિક-વેપારી પ્રતિબંધો વચ્ચે ભારતે ચતુરાઈથી પોતાનાં હિતો સાચવ્યાં. આપણે ૮૦ ટકાથી વધુ ક્રૂડ ઑઈલ આયાત કરીએ છીએ. એની આયાતમાં ઘટાડો ને ભાવમાં ભડકો થાય તો એ આર્થિક અને રાજકીય દૃષ્ટિએ દેશ માટે ઘાતક સાબિત થાત, પણ ભારતે રશિયાનું ઈલ ખરીદવાનો જે બાહોશ નિર્ણય લીધો એમાં આખી દુનિયાને લાભ થયો.’

યુસુફભાઈ ઉમેરે છે કે રશિયા પરના પ્રતિબંધ છતાં ઓપેક (ક્રૂડ ઑઈલ ઉત્પાદન કરતા દેશોનું મંડળ) દેશોએ તેલનું પ્રોડક્શન કટ કરવાની જાહેરાત કરેલી, જેથી તેલના ભાવ વધારી શકાય, પણ ભારતે રશિયાનું તેલ ખરીદી લેતાં વૈશ્વિક ભાવમાં સ્થિરતા જળવાઈ રહી. ભારતને તો રશિયન તેલ ડિસ્કાઉન્ટ પ્રાઈસમાં મળ્યું એ જુદું.