વનક્કમ સૌરાષ્ટ્રઃ સદીઓના સંબંધોનો સંગમોત્સવ

અરબી સમુદ્ર જેમના પગ પખાળે છે એવા ભગવાન સોમનાથના મંદિર સાથે જોડાયેલો આશરે એક હજાર વર્ષ પુરાણો ઈતિહાસ જાણે દરિયાના પેટાળમાંથી ઉલેચાવા જઈ રહ્યો છે. સૌરાષ્ટ્ર અને તામિલનાડુમાં વસતા એક સમુદાય વચ્ચે સદીઓ જૂનો સંબંધનો સેતુ બંધાયેલો છે એને તાજો કરવા સૌરાષ્ટ્રના આંગણે એક પખવાડિયાના ઉત્સવનું આયોજન થયું છે. આવો, આ સંબંધોના ઈતિહાસમાં ડોકિયું કરીએ.

- દેવેન્દ્ર જાની (રાજકોટ)

સોમનાથના સાંનિધ્યમાં યોજાશે 'સૌરાષ્ટ્ર-તમિળ સંગમ'.

તામિલનાડુના સાલેમની બજારમાં ગુજરાતી ગરબાના તાલે તમિળ લોકો સાથે ગુજરાત મદુરાઈના એક હૉલમાં સૌરાષ્ટ્રમાં પધારો.. એવા રૂડાં આમંત્રણો અપાઈ રહ્યાં છે. તંજાવુરના રાજમહેલમાં વળી ત્યાંના રાજવીને સોમનાથ પધારવાના આમંત્રણ પાઠવવા એક ડેલિગેશન પહોંચ્યું છે..

આ અલગ અલગ ઘટનાક્રમનો તંતુ બંધાયો છે સૌરાષ્ટ્ર-તમિળ સંગમ સાથે. તામિલનાડુમાં વસતો મૂળ સૌરાષ્ટ્રીયન સમુદાય મોટા સમૂહમાં પહેલી વાર એના મૂળ વતન સૌરાષ્ટ્ર-સોમનાથની ભૂમિ પર એકત્ર થઈ રહ્યો છે. બન્ને સમુદાય વચ્ચેનું સાંસ્કૃતિક જોડાણ મજબૂત બને તે હેતુ છે. ભારત સરકારે એક ભારત-શ્રેષ્ઠ ભારત સંકલ્પને સાકાર કરવા કાશી-તમિળ સંગમનો ઉત્સવ ઊજવ્યા બાદ આ કડીમાં હવે સૌરાષ્ટ્રને જોડ્યું છે.

૧૭થી ૩૦ એપ્રિલ સુધી યોજાનારા આ ઉત્સવની તૈયારી તો ભારત અને ગુજરાત સરકાર મહિનાઓથી કરી રહી છે. સૌરાષ્ટ્ર-તમિળ સંગમને કેટલાક લોકો રાજકીય એજન્ડા સાથે સાંકળી એની આલોચના કરી રહ્યા છે, પરંતુ રાજકીય ચશ્માં હટાવીને આ ઉત્સવને જોવામાં આવે તો સેંકડો વર્ષ જૂના સૌરાષ્ટ્ર અને તામિલનાડુ સાથેના સંબંધોના ઈતિહાસ-સંસ્કૃતિના વારસાને જાળવવા માટેના આ ઉત્સવથી એક નવી દિશા મળી શકે છે. સૌરાષ્ટ્રમાં આ અતિથિઓનું અદકેરું સ્વાગત કરવા સરકારી તંત્ર વ્યસ્ત બન્યું છે. સાથે સ્થાનિક લોકોમાં પણ ઉત્સાહ જોવા મળી રહ્યો છે.

સૌરાષ્ટ્ર-તમિળ સંગમના ઉત્સવની વાત કરીએ એ પહેલાંનો ઈતિહાસ જોઈએ તો ભારતવર્ષના ૧૨ જ્યોતિર્લિંગ પૈકી પ્રથમ જ્યોતિર્લિંગ એવા ભગવાન સોમનાથ મહાદેવના મંદિર પર વિદેશી આક્રમણખોર મોહમ્મદ ગઝનીએ વર્ષ ૧૦૦૦થી ૧૦૨૪ વચ્ચે ૧૭ આક્રમણ કર્યાં એ સમયે પોતાનો જીવ અને સંસ્કૃતિને બચાવવા પ્રભાસ ક્ષેત્રમાં વસતા સ્થાનિક સમુદાયના (જેમાં સૌથી વધુ બ્રાહ્મણ હતા) હજારો લોકોએ દરિયાઈ માર્ગે હિજરત કરી. કહેવાય છે કે મોહમ્મદ ગઝની પછી વર્ષ ૧૩૦૦ આસપાસ અલ્લાઉદ્દીન ખિલજીએ સોમનાથ પર આક્રમણ કર્યું ત્યારે પણ સ્થાનિક લોકોએ મોટી સંખ્યામાં હિજરત કરી હતી. એ બન્ને વખતે મળીને આશરે બે લાખ લોકોએ હિજરત કરી હોવાનો અંદાજ એ સમયના ઈતિહાસનો અભ્યાસ કરનારા કહી રહ્યા છે.

સંગમ માટે તમિળ બંધુ-ભગિનીઓને આમંત્રણ આપવા ગયેલા ગુજરાતી મંત્રીઓ અને આગેવાનો ગરબે રમ્યા અને સ્થાનિક આગેવાનોને મળ્યા.