કાળકોટડીમાં હીરા ઘસી જીવન ચમકાવે છે આ ગુનેગારો..

કારાગૃહ આમ તો એવી જગા છે, જ્યાં કશુંક નવું કરવું, સુધારણા કે પરિણામલક્ષી પરિવર્તન આણવાની સંભાવના ઓછી જોવાય, પરંતુ સરકારનો અડગ નિશ્ચય અને ઉચ્ચ અધિકારીની તૈયારી હોય તો બંદીવાન જેલમાં રહીને પરિવારનાં, પોતાનાં જીવન પાસાદાર બનાવી શકે.

- અરવિંદ ગોંડલિયા (સુરત)

સાહેબ એ જેલમાં જશે તો પરિવારનું શું? એના સિવાય ઘરમાં કમાનારું કોઈ નથી. અમારી હાલત કફોડી થઈ જશે. એમ કરો, અમને પણ જેલમાં લઈ જાઓ..

ચારેક વર્ષ પહેલાં સુરતમાં એક પરિવારના મોભીને અજાણતાં થયેલા ગુનામાં જેલની સજા થઈ ત્યારે એની પત્નીએ આવી કાકલૂદી પોલીસ સમક્ષ કરી હતી. એ વખતે સુરતની લાજપોર જેલમાં વિવિધ યોજના દ્વારા કેદીઓના પરિવાર માટે આવકની સગવડ કરવામાં આવી. વિશેષ તો સુરત ડાયમંડ નગરી ગણાતી હોવાથી જેલમાં હીરાની ઘંટીઓ મૂકવામાં આવી. પરિણામે આજે ઘણા કેદી હીરા ઘસીને, રત્નકલાકાર બનીને નિયમિત આવક મેળવે છે, પરિવારને મદદરૂપ થાય છે.

લાજપોર જેલના નાયબ અધીક્ષક-ડેપ્યુટી પોલીસ સુપરિન્ટેન્ડેન્ટ પી.જી. નરવાડે ચિત્રલેખાને કહે છેઃ ‘સુરતની લાજપોર સેન્ટ્રલ જેલમાં હીરા ઘસતાં આવડતું હોય એવા ઘણા કેદી હતા. એ લોકો એમના હુન્નરનો ઉપયોગ કરીને રોજગારી પ્રાપ્ત કરે એ હેતુથી ૨૦૧૭ની ૧૫ ઓગસ્ટથી લાજપોર જેલમાં ડાયમંડ ટ્રેનિંગ સેન્ટર ઊભું કરવામાં આવ્યું. આ પ્રકારનો પ્રયોગ દેશમાં એ વખતે પ્રથમ વાર જ કરવામાં આવ્યો હતો. આ માટે સુરતની કોહિનૂર ડાયમંડ કંપની સાથે કરાર કરવામાં આવ્યા. આ સેન્ટરમાં કેદીઓ હીરા ઘસીને પરિવારને આર્થિક રીતે મદદરૂપ તો થઈ જ રહ્યા છે, બલકે અહીં તાલીમ લેનારા કેદી બહાર જઈને રત્નકલાકાર તરીકે નોકરી-કામ કરી પોતાનાં અને પરિવારનાં જીવન સુધારી શકે છે.’

પી.જી. નરવાડે વધુમાં જણાવે છે: ‘શરૂઆત ચાર ઘંટીથી થયેલી. આજે જેલમાં ત્રેવીસ ઘટી છે અને કાચા કેદી તથા જેમને સજા થઈ હોય એવા, એમ બધું મળીને ૯૦ જેટલા બંદીવાનો હીરા પર તળિયાં, મથાળાં અને પેલ મારવાનું કામ કરી રહ્યા છે. ગયા ફેબ્રુઆરી-માર્ચ એમ બે મહિનામાં આ કેદીઓ દ્વારા ૩.૬૪ લાખ રૂપિયાની કુલ કમાણી થઈ. આવડત પ્રમાણે આ રત્નકલાકારો મહિને ચારથી ૧૮ હજાર રૂપિયા સુધીનાં કામ કરે છે.’

જેલ વિભાાના વડા કે.એલ.એન. રાવ: કેદી પાસે આવડત હશે તો એ આડે રસ્તે નહીં જાય.