સાગરખેડુ ખારવાઓની ખારી-મીઠી જિંદગી

‘ખારવો’ એટલે ખારાશ કે ખારા પાણીનો સાહસિક તરવૈયો એવું કહેવાતું હશે, પણ જે ખારા પાણીને મીઠું મધ બનાવી દે તે ‘ખારવો’. આવું એટલા માટે કહેવું પડે કે આ ખારવાના મોંમાંથી નીકળતો ‘તુંકારો’ પણ પ્રેમથી બોલાતો હોય. જેની એક અલગ ઓળખ સ્થાપિત થઈ ચૂકી છે તે ખારવા સમાજ રક્ષાબંધન બાદ નવેસરથી દરિયામાં ઝંપલાવી ચૂક્યો છે ત્યારે આવો, તેના જીવનમાં ડોકિયું કરીએ.

- ધીરુ પુરોહિત

એ સમયે માંગરોળનો દરિયો શાંત હતો. આ બંદરનો એક સાગરપુત્ર ૪૦-૪૫ વર્ષનો સાહસિક તરવૈયો પોતાની હોડીમાં ત્રણ-ચાર દક્ષિણ ગુજરાતી ખલાસીઓને લઈ નીકળી પડ્યો દરિયો ખેડવા... તેને ક્યાં ખબર હતી કે તેની આ આખરી ખેપ છે? હજુ તો સાગરપુત્ર મધદરિયે પહોંચીને ઊંડા જળમાં જાળ નાખી ટંડેલને સૂચના આપતો હતો ત્યાં દક્ષિણ તરફથી ધસમસતું આવતું સઢવાળું મોટું વહાણ તેની નાની હોડી પર ચડી ગયું. એ ટક્કર એટલી જોરદાર હતી કે નાની હોડીના બે ઊભા ફાડિયા થઈ ગયા. એ હોડીના ચાર ખલાસીઓમાંથી બે ખલાસી હોડીના એક ટુકડામાં ચોંટી રહ્યા અને બીજા બે ખલાસી હોડીના બીજા ટુકડાને પકડી જીવ બચાવવા દરિયામાં ઝઝૂમતા રહ્યા, પણ એ હોડીના સુકાની મોજાંનાં ઊછળતા લોઢમાં ક્યાંક અદશ્ય થઈ ગયા. આ સાહસિક સુકાની હતા માંગરોળના સાગરપુત્ર વેલા પુંજા ગોસિયા.

ડુંગર જેવડી ઊછળતી થપાટમાં જીવ બચાવવા તરફડતો એ સાગરખેડુ આખરે દરિયા સામે હારી ગયો. છેલ્લા શ્વાસ સુધી દરિયાને બચાવી લેવા આજીજી કરતા એમનો મૃતદેહ પાણીની સપાટી પર તરતો રહ્યો. બે ટુકડામાં તરતી હોડીમાં જાળમાં ખેંચાતો એક મૃતદેહ અને હોડીને પકડી લટકતા ત્રણ જીવતા દેહોને નૌકા દળના જવાનોએ બચાવી લીધા, પણ એ હોડીનો સુકાની દરિયામાં મૃત્યુ પામ્યો.