પ્રવાસન

નગ્ગર, હિમાચલનો એક ક્યુટ-કલ્પક કસબો

- રક્ષા ભટ્ટ

ઉનાળામાં મનાલી ઓવર ક્રાઉડેડ હોય છે, કારણ કે કેટલાક માટે મનાલી જાણે બરફાચ્છાદિત પર્વતો જોવાનું પ્રવેશદ્વાર છે, તો કેટલાક માટે તે કેમ્પિંગ-ટ્રૅકિંગની પા પા પગલી હોવા ઉપરાંત બૃહદ હિમાલયના કેટલાંક ડેસ્ટિનેશન્સ સુધી પહોંચતા પહેલાંનો એકાદ-બે દિવસનો આરામ-વિરામ કે કહો ઓવર નાઇટ સ્ટે પણ છે.

દર વર્ષે મે-જૂનના માત્ર બે મહિનામાં પાંત્રીસ લાખ જેટલા પ્રવાસીઓથી, લિટરલી, ખદબદતા મનાલીમાં રહેવાનું-ફરવાનું અવોઇડ કરતાં અનેકો હવે છેલ્લાં કેટલાંક વર્ષોથી મનાલીથી માત્ર બાવીસ કિલોમીટર દૂર રહેલા નગર નામના હિમાચલી ગામમાં રહે છે અને આ પ્રાચીન નગરના રૂપકડા સ્થળોને એક્સપ્લોર પણ કરે છે.

બિયાસ નદીના ડાબા કિનારે ધબકતું આ ચિત્રમયી ગામ ૫૯૦૦ ફૂટ ઊંચું છે. એક જમાનામાં ૧૪૦૦ વર્ષો સુધી કુલ્લુ રાજ્યની રાજધાની રહી ચૂકેલું આ નાનકડું નગર હિમાચલ પ્રદેશના કુલ્લૂ જિલ્લામાં તેના નયનરમ્ય દૃશ્યફલકોથી શાંતિ શોધતા પ્રવાસીઓનું દિલ જીતી રહ્યું છે.

હિમાલયની રાજધાની શિમલાથી ૨૩૦ કિલોમીટર ઉત્તરે સ્થિત આ નગરની ઉત્તરે લાહૌલ છે; પૂર્વે સ્પિતી છે અને દક્ષિણે કુલ્લૂ છે. મનાલી, કેલોન્ગ, મંડી, સુંદરનગર અને હમીરપુર જેવાં નગરોથી નજીક આ નગ્ગર વિરુધ્ધ પાલે સ્થાપેલું નગર છે અને જ્યાં સુધી રાજા જગતસિંહ દ્વારા કુલ્લૂના સુલ્તાનપુરમાં રાજધાની ખસેડવામાં ન આવી ત્યાં સુધી આ નગ્ગર રાજવી ઘરાનાનું મુખ્યાલય પણ હતું.

પ્રાકૃતિક સૌંદર્ય, લીલીછમ ખીણ અને ટેકરીઓ-પર્વતોથી હર્યાભર્યા આ ગામની આબોહવા માઇલ્ડ એટલે શીતોષ્ણ છે. વર્ષ પર્યન્ત પર્યટકોને આકર્ષતા આ ગામનો ઉનાળો એપ્રિલથી જૂનનો છે, જેમાં તેરથી પચ્ચીસ સેલ્સિયસ વચ્ચેનું તાપમાન ખુશનુમા હોય છે અને ફૂલોથી રંગીન પણ હોય છે. જુલાઈથી ઑગસ્ટની વર્ષાઋતુ એવરેજ વરસાદ સાથે ધુમ્મસની દુનિયા લઈને નગ્ગર પર છવાઈ જાય છે અને આપણે પર્વતો અને કોતરોને જોઈ ન શકીએ એવું ફોગી વાતાવરણ આપણને હિમાચલના મોન્સુન મૂડમાં લઈ જાય છે.

નવેમ્બરથી ફેબ્રુઆરીના શિયાળા દરમિયાન અહીંનું તાપમાન શૂન્ય સેલ્સિયસે પહોંચે છે અને આ પ્રદેશ અનરાધાર વરસાદ સાથે બરફ વર્ષામાં સમથળ શ્વેત થઈ, અસલ હિમાલયન રખડુઓ અને સાહસિકોને આવકારે છે.