ઓબેસિટીનો આયુર્વેદિક ઉપાય

ઉંમર તથા ઊંચાઈ પ્રમાણે જેટલું વજન હોવું જોઈએ તેના કરતાં ૧૦% અથવા તેનાથી વધુ જો વજન વધ્યું હોય તો તેને મેદોવૃદ્ધિ -ઓબેસિટી obesity કહેવાય છે.

- ડો. શ્રીરામ વૈધ

આજ કાલના મૉડર્ન જમાનામાં એક જ મોટો પ્રશ્ન વધારે જોવામાં આવ્યો છે જે છે ઓબેસિટી મોટાપણું જાડાઈ. ઉંમર તથા ઊંચાઈ પ્રમાણે જેટલું વજન હોવું જોઈએ તેના કરતાં ૧૦% અથવા તેનાથી વધુ જો વજન વધ્યું હોય તો તેને મેદોવૃદ્ધિ -ઓબેસિટી obesity કહેવાય છે. ચરક સંહિતામાં આ રોગનાં લક્ષણો આ પ્રમાણે જણાવ્યા છે. ઓછું આયુષ્ય, ઓછી સ્ફૂર્તિ, સામાન્ય અશક્તિ, શરીરમાં પસીનાની દુર્ગંધ, પસીનો વધુ આવવો, ભૂખ તથા તરસ વધુ લાગવી. સામાન્ય રીતે આ રોગ બે પ્રકાર ના હોય છે, એક છે અત્યંતર, બીજો છે બાહ્ય.

અત્યંતર મેદોવૃદ્ધિમાં ક્ષુધાકેન્દ્ર અથવા તો એપૅટાઇટ appetite control centre પર લોહીમાં રહેલું ગ્લુકોઝ તથા ફેટી એસિડનો પ્રભાવ પડે તથા વ્યક્તિની ભૂખ વધવા માંડે છે. જો આ કેન્દ્ર ઉપર પિટ્યુટરી ગ્રંથિનો કોઈ પણ દબાવ પડે અથવા તો તેનો સ્ત્રાવ વધે તો શરીરની બીજી ગ્રંથિઓનો પણ સ્ત્રાવ વધે છે અને અત્યંતર મેદોવૃદ્ધિ થઈ શકે છે. આ સિવાય ઘણી વખત જન્મથી જ મેદોવૃદ્ધિની પ્રવૃત્તિ થાય છે, જેને પાશ્ચાત્ય વૈદકમાં idiopathic obesity પણ કહેવાય છે, પરંતુ આ પ્રમાણેની મેદોવૃદ્ધિ સામાન્ય રીતે ઓછી જોવા મળે છે.