પંચામૃત

માતા જે આપે છે તે બીજે ક્યાંયથી ન મળે!

- ભૂપત વડોદરિયા

કોઈ માણસ પોતાનીમાતાનું ઋણ પૂરેપૂરું ચૂકવી શકતો નથી. મોટા ભાગે તો માણસ પોતાની માતાના કોઈ ઋણનું વ્યાજ જ ચૂકવી શકે છે - મુદ્દલ તો તે કદી ભરપાઈ કરી શકતો જ નથી. અભણ સ્ત્રી સારી માતા બની ના શકે એવું આપણે માનતા થયા હતા. આપણો ખ્યાલ એવો હતો 'તે કદાચ હજુ પણ છે કે જે સીને બાળઉછેર અને બાળશિક્ષણનું પૂરું જ્ઞાનના હોય તે કેવી રીતે સારી માતા બની શકે? આથી આપણે માતવા લાગ્યા કે શિક્ષિત માતા બાળકની શ્રેષ્ઠ માતા બનીશકે અને હવે આપણે જોઈ રહ્યા છીએ કે શિક્ષિત માતા બાળકની વધુ સારી શિક્ષિકા બની રહે છે, પણ વધુ સારી માતા બનતી તથી.

માતા અભણ હોય કે ભણેલી હોય, તેની હૃદયની કેળવણી ઓછી હશે તો તે સારી માતા બની નહીં શકે. શિક્ષણને આમાં કાંઈ લેવાદેવા નથી. સ્ત્રી જો માત્ર શરીરથી માતા બની હશે, પણ મત અને હૃદયથી માતા બની નહીં હોય તો તે બાળકની સારી માતા બની નહીં શકે, કારણ કે તે બાળકને, તે બાળક છે તે ખાતર જ ચાહતી નથી. તે બાળકને મર્યાદિત અર્થમાં ચાહે છે - પોતાની એક મિલકત તરીકે! પતિને શું કે બાળકને શું - તેને જ્યારે મિલકત તરીકે ચાહવામાં આવે, માલિકીપણાની ભાવનાથી ચાહવામાં આવે ત્યારે તે ચાહતમાં પ્રેમના શ્રેષ્ઠ અંશો સંભવી શકતા નથી.