પ્રવાસન

જોરાસાંકો ઠાકુરબારી, ગેરુવા હવેલીમાં ગુરુદેવનો અહેસાસ

- રક્ષા ભટ્ટ

છેલ્લી દોઢ સદીથી ઇંગ્લિશ હેરિટેજ દ્વારા સંચાલિત લંડનની પ્રખ્યાત ‘બ્લૂ પ્લેક્સ’ વિશ્વની ખ્યાતિ પ્રાપ્ત હસ્તીઓના લંડનમાં રહેલાં જૂનાં ઘરોને વર્તમાન બિલ્ડિંગ સાથે લિન્ક કરી ઇંગ્લિશ હેરિટેજનું મૂલ્યવાન કાર્ય કરે છે.

સંગીત, સાહિત્ય, કલા, નૃત્યકલા કે સામાજિક-રાજકીય ક્ષેત્રે નોંધનીય પ્રદાન કરનાર પ્રસિદ્ધ હસ્તીઓનાં મકાનોને પ્લેક્સ એટલે તકતીઓ લગાડવાની વિશ્વની આ જૂનામાં જૂની સ્કીમ લંડનમાં ૧૮૬૬માં શરૂ થયેલી. આજે આ સ્કીમ હેઠળ લંડનમાં કુલ ૧૦૦૦ જેટલાં બિલ્ડિંગ હશે, જેના પર લગાવેલી મેમોરિયલ પ્લેટ એવું કહે છે કે, વર્ષો કે સદીઓ પહેલાં અહીં કયા કવિ, લેખક, નવલકથાકાર, તત્ત્વચિંતક, સંગીતકાર કે નાટ્યકાર રહેતા હતા.

મેમોરિયલ બ્લ્યૂ પ્લેટ લગાવેલાં આવાં ઘરોની યાદીમાં જે નામાંકિત હસ્તીઓ છે તેમાં ૧૯૪૮માં સાહિત્યનું નોબેલ પારિતોષિક પ્રાપ્ત કરનાર બ્રિટિશ-અમેરિકન કવિ ટી.એસ.એલિયટ, કવિ આલ્ફ્રેડ લૉર્ડ ટેનિસન,વૈજ્ઞાનિક જેમ્સ સ્મિથસન, જેમ્સ બોન્ડના સર્જક ઇયાન ફ્લેમિંગ જેવા ધુરંધરો તો છે જ, પરંતુ રસપ્રદ વાત તો એ છે કે ભારતના ઉચ્ચ કોટીના દેશભક્ત અને બ્રિટિશ સંસદના પ્રથમ હિન્દી સભ્ય દાદાભાઈ નવરોજી પણ છે, જેમના સાઉથ લંડનના ઘરને પણ ઇંગ્લિશ હેરિટેજની મેમોરિયલ પ્લેટ લગાડવામાં આવી છે.

ભારતની વાત કરીએ તો કોલકાતા મ્યુનિસિપલ કોર્પોરેશને પશ્ચિમ બંગાળના નવ દાયકાથી પણ જૂના વિધાનસભા ગૃહને ભૂરી તકતી લગાવીને સન્માનિત કર્યું છે અને ભારત તો કલા-સાહિત્ય, રમત-ગમત, રાજકારણ અને સામાજિક ક્ષેત્રે મહામૂલું પ્રદાન કરનાર અનેક કીર્તિવાન વ્યક્તિઓનો દેશ છે, જ્યાં નામાંકિત વ્યક્તિઓનાં ઘરોને સંગ્રહાલયો કરી દેશની છેડાની વ્યક્તિ માટે દર્શનાર્થે ખુલ્લા મૂકવામાં આવ્યાં છે.

આવાં પ્રકારનાં સંગ્રહાલયોમાંનું એક નામ છે, પશ્ચિમ બંગાળના નોર્થ કોલકાતામાં આવેલું કવિવર રવીન્દ્રનાથ ટાગોરનું ઘર, જેનું નામ છે, ‘જોરાસાંકો ઠાકુરબારી.'