સૌને પરેશાન કરતો કંટાળો કઈ બલા છે?

મનોવિજ્ઞાન કહે છે કે, કંટાળાને રંગી નાખો સંગીતમાં. એક શબ્દ છે ‘રાગ’. રાગ એટલે પોતાના મનને કોઈ વાત કે કોઈ રસમાં રંગવી. મનોરંજન શબ્દનો પણ આ જ અર્થ છે

- જયેશ શાહ

કંટાળો આવવો એ આજના યુગની બહુ મોટી સમસ્યા છે. આપણે એવા યુગમાં જીવી રહ્યાં છીએ જ્યાં ગમે કે ન ગમે, પણ આ કંટાળો સામે આવે જ છે. આપણે જેટલા વધારે કંટાળીશું એટલા આ કંટાળાના ગૂંચવાડાને ઉકેલવાની વધારે મજા પડશે. આમ જોવા જઈએ તો કંટાળાનો પરિવર્તન સાથે સીધો સંબંધ છે. સામાન્ય વ્યક્તિ હોય કે વિશિષ્ટ, દરેક વ્યક્તિ જીવનમાં ક્યારેક ને ક્યારેક તો કંટાળાનો અનુભવ કરે જ છે. કંટાળાને કોઈ વ્યક્તિ પોતાની આસપાસ ભટકવા દેવા નથી ઇચ્છતું, પણ શું થાય, કંટાળો ગમે ત્યાંથી આવી જ જાય છે.

સૌથી પહેલાં કંટાળો શું છે તે સમજીએ, તો જ કંટાળાનું મનોવિજ્ઞાન સમજી શકાશે.

જો..જો.. આ વાંચતાં-વાંચતાં કંટાળશો નહીં..!!! કંટાળો એ અવિશ્રાંત, રસહીન મનઃસ્થિતિ કે મનોદશા છે જેના થકી વ્યક્તિ એટલા સમય પૂરતો માનસિક અજંપો અનુભવે છે. ભગવદ્ગોમંડલ કહે છે, ‘કંટાળો એટલે અકળામણ, અણગમો, થાક, આળસ, તિરસ્કાર, ધિક્કાર અને કાયર થઈ જવું તે.’

‘કંટાળા’ શબ્દનો સૌ પ્રથમ ઉલ્લેખ ૧૮૫૨માં ચાર્લ્સ ડિકન્સના ‘બ્લિક હાઉસ’માં થયો હતો. એમણે થાક અને કોઈ વસ્તુમાં રસ ન પડવો એની માટે એમાં લગભગ છ વખત આ શબ્દનો ઉપયોગ કર્યો હતો. ૧૭૬૮માં ‘ટુ બી બોર’નો ઉપયોગ કામમાં મન ન લાગવું અને ‘ડલનેસ’ માટે કરવામાં આવ્યો હતો. ૧૯૨૬માં બ્રિટિશ મેડિકલ જર્નલમાં પ્રસિદ્ધ થયેલ લેખ અનુસાર એ સમયના મનોવિજ્ઞાનીઓ એવું માનતા હતા કે કંટાળો એ અવિરત-એકધારા રસહીન કાર્ય કરવાને લીધે સર્જાતી માનસિક થાકની સ્થિતિ છે.